Lammert & Janneke
Twee generaties in gesprek over het belang van goed horen, hun ervaringen, het taboe en innovaties in de hoortechnologie. GAIN bestaat 30 jaar. Daarom blikken we 30 jaar terug en kijken we 30 jaar vooruit. Met een 30-er van nu en een 30-er van 30 jaar geleden. Wat is er de afgelopen jaren veranderd in bewustwording en wat gaat er nog veranderen op het gebied van technologie? Wat hadden zij anders gedaan en hoe kijken zij tegen het maatschappelijke taboe?
Het interview gaat verder onder de video.
Lammert | 68 jaar | 30 jaar slechthorend | draagt sinds 20 jaar een achter-het-oor-hoortoestel
Het heeft jaren geduurd voordat - inmiddels gepensioneerd - docent Lammert de stap naar een hooroplossing durfde te zetten. Zijn gehoorverlies en tinnitus zijn ontstaan door lawaai: het werken op een tractor zonder bescherming en het afsteken van vuurwerk. De hinder die hij ervan ondervond als hij voor de klas stond, heeft hem jaren later toch doen besluiten de stap te zetten. En tot groot plezier, van zichzelf en ook van zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen.
Janneke | 34 jaar | 5 jaar slechthorend | draagt een achter-het-oor-hoortoestel
Een paar jaar geleden werd er een cholesteatoom (goedaardige tumor) in het oor van Janneke, moeder van (inmiddels) twee jonge kinderen, ontdekt. Door de operaties is ze een deel van haar gehoor verloren. Sinds haar gehoorverlies heeft ze ook tinnitus. Omdat het gebrek aan informatie haar frustreerde, is ze een blog gaan schrijven om te helpen hiermee om te gaan. Ze merkt dat kleine inzichten of aanpassingen al veel kunnen veranderen in het dagelijkse leven.
Ik ben er nu ook van bewust dat horen over meer gaat dan alleen geluid en hoe groot de impact ervan is op de rest van je leven.
Janneke
Met de kennis van nu, had ik precies hetzelfde gehandeld als toen mijn gehoorproblemen begonnen.
Lammert: “De beslissing die ik 20 jaar geleden genomen heb, had ik veel eerder moeten nemen. Ik kwam ik er 20 jaar geleden pas voor uit dat ik gehoorproblemen had. En daar had ik toen eigenlijk al veel langer last van. Maar ik dacht dat iedereen het aan me zou zien dat ik een hoortoestel in zou hebben en dat wilde ik niet. Dat voelde minderwaardig. Maar dat bleek nergens voor nodig te zijn geweest. Er wordt helemaal niet zo op gereageerd. Nu denk ik vaak: “Wat ben ik toch dom geweest. Ik had dit veel eerder moeten doen.” Toen ik mijn eerste toestellen indeed, dacht ik gelijk: “Potverdorie, ik kan nu weer alles horen.” Er is een wereld voor me opengegaan. Als mensen zeggen iets aan hun gehoor te hebben, zeg ik gelijk: “Gewoon iets aan laten doen.” Ja ‘gewoon’, want het leven wordt gelijk een stuk makkelijker. En leuker. Bovendien gaat het ook om je gezondheid.”
Ik ben me nu evenveel bewust van het belang van goed horen als vóór mijn gehoorproblemen begonnen.
Lammert: “Vroeger was je hier helemaal niet mee bezig. Anders had ik wel gehoorbescherming gedragen. Daar was toen helemaal geen sprake van.”
Janneke: “Ik denk dat we als maatschappij bewuster bezig zijn met het gehoor dan 30 jaar geleden, ook als je bijvoorbeeld kijkt naar gehoorbescherming. Maar als ik voor mezelf spreek, ben ik me nu veel meer bewust van hoe belangrijk goed horen is. Veel meer dan dat ik dat was voordat ik ziek werd en uiteindelijk slechthorend werd. Ik ben er nu ook van bewust dat horen over meer gaat dan alleen geluid en hoe groot de impact ervan is op de rest van je leven. Ik denk dat ik het daarom juist zo belangrijk vind om me daar meer hard voor te maken, omdat ik denk dat die bewustwording er niet bij iedereen is, want die was er bij mij ook niet.”
Het taboe omtrent gehoorproblemen en het dragen van hoorhulpmiddelen is achterhaald.
Lammert: “Ik vind dat er nog steeds een taboe heerst om de stap naar een audicien te zetten. Dat is in de afgelopen jaren misschien wel wat minder geworden, maar wel degelijk nog aanwezig. En ja, dat is achterhaald. En precies daarom is het belangrijk dat jij en ik daar iets over vertellen en wat vaker zeggen: “Ja, ik heb een hoortoestel. Kijk maar.” Toen ik mijn eerste hoortoestellen kreeg, liet ik mijn haren groeien. Ik wilde niet dat ze gezien werden. Ik heb daar nu minder moeite mee. Maar goed, ik ben nu dan ook ouder. En grijs. Het valt nu sowieso minder op. En ja, ik vind het nu nog steeds het prettigst als het toestel mooi achter mijn oor valt en niet teveel opvalt. Eerlijk gezegd, dacht ik dat ik er overheen was, maar blijkbaar ben ik er nog steeds gevoelig voor. Onbewust wil ik nog steeds liever niet dat het opvalt.”
Janneke: “Ja, dat taboe klinkt overal nog steeds wel een beetje in door. Ook in het aanbod bij de audicien trouwens. Frustrerend eigenlijk. Ik kreeg van de audicien – heel lief bedoeld – lichtbruine hoortoestellen, omdat die minder zouden opvallen. Maar waarom zouden hoortoestellen niet mogen opvallen? Van mij mogen ze juist gezien worden. Hoortoestellen zijn een onderdeel van mijn functioneren geworden, van mij geworden. Van mij mogen ze zelfs opvallen. Daarom kies ik het liefste voor een leuk kleurtje. Al zijn de kleuren beperkt, ik draag bijvoorbeeld nu een roze hoortoestel. Gewoon omdat ik dat het mooiste vind. En dat betekent niet dat ik het nooit spannend vind om erover te (moeten) praten. Ik vind het nog steeds best lastig om mijn slechthorendheid te moeten uitleggen. Al praat ik heel open over slechthorendheid of kaart ik het bij anderen aan, als het over jezelf gaat, heb ik toch nog wel een klein beetje gêne. Dat taboe klinkt toch best ver door.”
Nu denk ik vaak: Wat ben ik toch dom geweest. Ik had dit veel eerder moeten doen.
Lammert
Hoortoestellen zien er over 30 jaar totaal anders uit.
Lammert: “Hoortoestellen zijn de afgelopen jaren al steeds kleiner en verfijnder geworden; die trend zal zich voortzetten. Maar het zal ook steeds meer integreren in andere dingen. In een oorbel bijvoorbeeld. Ik heb in het onderwijs jarenlang solo-apparatuur als extra hoorhulpmiddel gebruikt, een absolute uitkomst voor nog beter verstaan op afstand, maar wellicht zijn die over 30 jaar ook wel geïntegreerd en overbodig geworden. De techniek is op dit moment grenzeloos. Daar moeten we veel meer gebruik van maken. Echt veel meer. En volgens mij kan dat ook. Het zal steeds meer gepersonaliseerd worden denk ik. Ik vind dat we daar veel meer aandacht aan moeten besteden: wat helpt jou en wat helpt jou niet.”
Janneke: Het mooiste zou zijn als iedereen een chip in zijn oren krijgt en dat je daardoor beter hoort. Ik ben ervan overtuigd dat het gehoor en het functioneren daarvan veel verder gaat dan het versterken van geluid.
Nu denk ik vaak: Wat ben ik toch dom geweest. Ik had dit veel eerder moeten doen.
Lammert
