Slechthorendheid en evenwichtsproblemen

Onbehandeld of onvoldoende behandeld gehoorverlies kan meerdere gevolgen hebben voor de mentale en fysieke gezondheid. Tot deze gevolgen behoren ook evenwichtsproblemen en een verhoogd risico op vallen.

Horen, evenwicht en het brein
Omdat horen een mentaal proces is, kan onbehandeld of onvoldoende behandeld gehoorverlies leiden tot negatieve gevolgen voor de hersenen. Om het brein te laten werken zoals dat bedoeld is, heeft het volledige geluidsperspectief nodig. Als de toegang van de hersenen tot geluid beperkt is, bijvoorbeeld door geen of ontoereikende behandeling van gehoorverlies, kan dit de hersenen veranderen. De hersenactiviteit, bijvoorbeeld tijdens het luisteren, wordt minder en dit kan ernstige problemen in het leven tot gevolg hebben. 

Wanneer er sprake is van slechthorendheid is men zich minder bewust van de omgeving, waardoor men sneller kan struikelen en vallen. Ook de mentale belasting kan een reden zijn van het verhoogde risico op vallen: de hersenen moeten meer taken verrichten dan ze aankunnen. Lopen en balans lijken vanzelfsprekend, maar vergen wel degelijk veel van de cognitieve vaardigheden. En omdat gehoorverlies belastend is voor de cognitie, zijn er minder middelen over die kunnen ondersteunen met lopen en in evenwicht blijven.

Gevolgen van gehoorverlies op het evenwicht gelden met name voor ouderdomsslechthorendheid. Mensen die plotsdoof worden, kunnen ook last krijgen van evenwichtsklachten, want je mist plotseling de informatie voor de werking van het evenwicht. Deze klachten verdwijnen in de meeste gevallen weer als het lichaam gewend is aan de nieuwe manier van luisteren met één oor (al is richtinghoren is niet meer mogelijk), of als het gehoor is hersteld. Bij algehele doofheid kan er ook gewenning optreden. De andere zintuigen die bij het evenwichtssysteem horen, compenseren het gemis van het geluid.

Gehoor en evenwicht, twee aparte zintuigen
Hoe kan het gehoor invloed hebben op het evenwicht? Hoewel met elkaar verbonden, gaat het echt over twee verschillende zintuigen. Mensen met gehoorverlies hoeven geen evenwichtsstoornissen te krijgen en mensen met evenwichtsstoornissen hoeven geen gehoorverlies te krijgen. Het gehoorzintuig zit vlakbij het evenwichtszintuig en toch zijn het twee aparte zintuigen, maar door de plek waar ze zitten kunnen ze wel invloed op elkaar hebben. Hoe zit het precies?
 
Lees meer informatie over de werking van het evenwichtsorgaan, de samenwerking met het gehoorzintuig en hoe evenwicht en horen invloed op elkaar hebben.

Verhoogd risico op vallen
Uit diverse onderzoeken, onder andere van de Johns Hopkins University uitgevoerd tussen 2000 en 2004, blijkt dat slechter horen het risico op vallen aanzienlijk vergroot. Met gehoorverlies valt men gemiddeld drie keer sneller dan met een gezond gehoor. Elke 10 decibel extra gehoorverlies vergroot de kans op een val met 1,4 keer. Naar schatting is, van de mensen van 65 jaar en ouder, tussen de 25% en 40% slechthorend. Het risico op verwondingen door vallen wordt zo al snel verdrievoudigd.

Vallen en valgerelateerd letsel onder ouderen
Valpartijen vormen een groot gezondheidsrisico voor ouderen, kunnen vaak leiden tot verlies van onafhankelijkheid en bepalen vaak het verloop van iemands latere levensjaren. Daarbij kan een gebroken heup ouderen zelfs fataal worden. 

Eén op de drie thuiswonende ouderen en de helft van de verpleeghuisbewoners valt minstens eenmaal per jaar. Het jaarlijkse aantal valincidenten bij 65-plussers bedraagt hiermee meer dan 1 miljoen per jaar in Nederland. Volgens een rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn letsels ten gevolge van een valpartij de derde belangrijkste oorzaak van ongezonde levensjaren bij ouderen. Vallen is de belangrijkste oorzaak van overlijden door een ongeval bij ouderen boven de 65 jaar.

Hooroplossingen
Om de gevolgen van gehoorverlies en de risico die cognitieve achteruitgang en vallen met zich meebrengen te beperken, is het van belang ouderdomsslechthorendheid in een vroeg stadium te behandelen. Hoorplossingen, zoals hoortoestellen, optimaliseren het gehoor en verbeteren daarmee de hersenactiviteit. Gebruik van hoortoestellen verbetert het evenwicht en men is zich meer bewust van de omgeving. Hierdoor wordt de kans op valincidenten en de risico's die dat met zich meebrengt verkleind.

Hooroplossingen dragen bij aan zowel de mentale als fysieke gezondheid. Een audicien kan adviseren over de best passende hooroplossingen. Innovatie heeft zelfs mogelijk gemaakt dat nieuwe generatie hoortoestellen een val kunnen detecteren en een toegewezen persoon kunnen alarmeren.

Lees op de website van Hoorzaken meer over hoortoestellen en het evenwicht.

Initiatieven en bewustwording
De Val Preventie Week van VeiligheidNL vraagt, samen met zorgprofessionals, aandacht voor bewustwording en kennisverspreiding over valpreventie. 

Ziekte van Ménière en andere evenwichtsaandoeningen
Naast een slechter evenwicht door slechthorendheid zijn er meerdere evenwichtsstoornissen. Eén van de bekendste vormen van evenwichtsaandoeningen is de ziekte van Ménière. Een aandoening die de wereld -letterlijk- op de kop zet. Misselijk, duizelig, lopen alsof u dronken bent, onscherp zien als u zich beweegt en niet kunnen oriënteren in het donker zijn de symptomen van de ziekte. De risico’s die deze symptomen met zich meebrengen zijn tevens een risico voor de gezondheid. Het herkennen en behandelen van evenwichtsstoornissen is dus van groot belang.

Menière is meestal door de combinatie van de volgende symptomen te herkennen:

• Plots gehoorverlies
• Tinnitus (oorsuizen) of druk op het oor
• Aanvallen van vertigo (hevige duizeligheid) en evenwichtsproblemen
• Andere bijkomstige klachten zijn misselijkheid en braken

Een hoortoestel bij de ziekte van Ménière kan het gehoorverlies compenseren en het oorsuizen maskeren. Of hoortoestellen ook een positief effect hebben op het evenwicht van Ménière patiënten moet nog blijken uit onderzoek.

Lees meer over de ziekte van Menière en de Internationale Balance Awareness Week, een week waarin aandacht wordt gevraagd voor (h)erkenning van zowel de symptomen als de gevolgen van evenwichtsaandoeningen.

gerelateerde pagina's:

• Hoe het gehoor en het evenwichtsorgaan met elkaar zijn verbonden
• Balance Awareness Week | Evenwicht en het gehoor