Hoe het gehoor en het evenwichtsorgaan met elkaar zijn verbonden
Hoe kan het gehoor invloed hebben op het evenwicht? Het gehoorzintuig zit vlakbij het evenwichtszintuig en toch zijn het twee aparte zintuigen, maar door de plek waar ze zitten kunnen ze wel invloed op elkaar hebben. Hoe zit het precies?
Aan beide zijden in het binnenoor zitten de twee zintuigen veilig verpakt in het rotsbeen. Het rotsbeen is het stevigste bot dat we hebben. Het gehoor-en evenwichtsorgaan vormen samen het labyrint en in het labyrint vloeit endolymfe. De endolymfe vloeit (alleen) door het gehoororgaan en het evenwichtsorgaan. Door binnenkomende geluiden en/of beweging van het lichaam gaat de endolymfe sneller stromen. Beide zintuigen hebben trilharen die door de endolymfe worden bewogen. Wat dat betreft lijkt de werking van deze zintuigen hetzelfde.
De prikkelingen van de trilharen worden doorgegeven aan de gehoor-en evenwichtszenuw en zo wordt de informatie doorgegeven aan de hersenstam. Vandaaruit gaat de geluidsinformatie naar de hersenschors waar het auditieve gedeelte zit. Er is echter geen speciale plek voor het evenwicht in de hersenschors. Het evenwicht werkt samen met andere zintuigen en al deze informatie bij elkaar wordt op verschillende manieren verwerkt in het brein en doorgegeven aan het lichaam. Zodoende kunnen we adequaat handelen, helder kijken en ons goed in de ruimte voortbewegen.
Als je een afbeelding ziet van het gehoor en evenwicht, zie je altijd maar één gehoororgaan en één evenwichtsorgaan. Dat is vreemd, want juist de samenwerking tussen de organen aan beide zijden zorgt voor een compleet gehoor en evenwicht.
Richtinghoren
De twee gehoororganen, links en rechts, zorgen samen voor het richtinghoren.
Zoals buiten in het verkeer of communiceren in groepssituaties. Je kunt beter de afstand en beweging van een geluidsbron waarnemen en je kunt dan inschatten wat jouw reactie moet zijn (wachten, rennen, wegspringen, iets opvangen of loslaten). Je kunt waarschuwingssignalen herkennen zoals een bel, alarm, sirene, het blaffen van een hond en daarop reageren. Tijdens de communicatie weet je wie er begint met praten, je hoort waar de spreker zich ten opzichte van jou bevindt. Dit richtinghoren heeft grote invloed op het evenwicht, want het brengt je in beweging. Samen zorgen ze ook voor een gevoel van veiligheid.
Richtinghoren en gehoorverlies
Bij eenzijdig gehoorverlies kun je niet meer goed richtinghoren. Er komt vanuit één zijde geluidsinformatie door naar het evenwichtssysteem. Het evenwicht mist dus een stukje informatie, waardoor je minder alert reageert op de omgeving. En andersom, je beweegt vaker je hoofd op zoek naar het geluid of tijdens het volgen van een gesprek, dus er gaan juist meer evenwichtsprikkels naar je hersenen.
Samenwerking
De werking van de evenwichtsorganen aan beide zijden volgt drie principes:
- De linkerkant en rechterkant werken samen.
- De evenwichtsorganen zijn gespiegeld ten opzichte van elkaar en zijn kruislings met elkaar verbonden.
- Bij elke verandering van het hoofd en lichaam krijgen de evenwichtsorganen tegengestelde impulsen. Aan de ene kant is er een versnelling, aan de andere kant is er een vertraging.
Deze complexe samenwerking maakt het mogelijk dat er een goed evenwichtsgevoel is.
Als aan één kant het evenwicht uitvalt, komt daar geen informatie meer vandaan. Letterlijk is het evenwicht dan ‘uit evenwicht’. Soepel bewegen wordt moeilijker, er ontstaat instabiliteit en er kan (draai)duizeligheid ontstaan. Ook al is het gehoor dan nog prima, je kunt je behoorlijk onveilig gaan voelen.
Hoewel met elkaar verbonden, gaat het echt over twee verschillende zintuigen. Mensen met gehoorverlies hoeven geen evenwichtsstoornissen te krijgen en mensen met evenwichtsstoornissen hoeven geen gehoorverlies te krijgen.
Paula Hijne is hoorcoach en geeft begeleiding bij gehoorverlies, tinnitus en de zoekte van Meniere. Ze is auteur van 'Ménière in balans. Kom in actie!' en het boek 'Evenwicht in uitvoering'.
"Het heeft jaren geduurd voordat ik begreep hoe het evenwicht werkt, eruit ziet en wat het allemaal doet in je lichaam. We hebben een ingenieus evenwichtssysteem. Het is zo belangrijk voor ons, dat je compleet de weg kwijtraakt als het niet meer goed werkt. Die kennis deel ik nu met de wereld. Dat mooie zintuig in ons lichaam, waardoor we soepel kunnen lopen, springen, balanceren en dansen. En er wordt duidelijk gemaakt hoeveel impact een niet goed werkend evenwicht heeft op het dagelijks bestaan. Ik heb er immers zelf elke dag mee te maken.