Column Hanneke Cobelens | Wanneer niet goed horen het probleem is, maar beter horen niet de oplossing
Als ergotherapeut onderzoek ik vaak samen met de cliënt de hulpvraag, maar soms komt er een hulpvraag vanuit een andere hoek. Eind februari wordt mijn expertise ingeschakeld door een thuiszorgorganisatie. De thuiszorgmedewerkers ervaren communicatieproblemen bij het verzorgen van een cliënt. Meneer hoort niet goed en vertoont onbegrepen gedrag tijdens de verzorging. De thuiszorg loopt vast, weet niet meer hoe hiermee om te gaan en meneer goed en op een prettige manier te helpen in dagelijkse verzorging.
Tijdens de intake wordt mij snel duidelijk dat meneer een dergelijke mate van gehoorverlies heeft dat een gesprek zonder hulpmiddelen niet mogelijk is. Meneer heeft eerder hoortoestellen laten aanmeten, maar omdat deze niet aan de verwachtingen voldeden, aldus meneer, zijn ze verdwenen in de prullenbak. De toestellen waren nog geen jaar oud. Meneer is door zijn gehoorbeperking volledig geïsoleerd geraakt van alle verbale communicatie en dit maakt hem dwars en boos. Inmiddels is de enige communicatie die mogelijk is het schrijven van korte zinnen. Langere zinnen zijn ook al lastig en ook Ava (een app die gesprekken real-time ondertitelt) blijkt tijdens de intake geen succes. Ondanks dat er geen cognitieve problemen zijn gediagnosticeerd, houd ik hier wel rekening mee.
In overleg met de familie, besluiten we toch nieuwe hoortoestellen te proberen, ondanks dat deze niet vergoed worden. Er is een afspraak gemaakt bij een audicien, maar helaas is ook deze poging geen succes. Meneer blijft nors, gefrustreerd en van mening dat hij niet meer te helpen is. Door deze houding, is de kans aannemelijk dat ook deze toestellen in de prullenbak belanden en er wordt afgezien van de aanschaf van nieuwe hoortoestellen. Jammer maar een weloverwogen besluit.
In verband met de beperkingen die opgelegd zijn door COVID-19, dat inmiddels ons land heeft aangedaan, is het voor mij als ergotherapeut niet mogelijk huisbezoeken af te leggen. De familie vindt de situatie lastig en neigt te stoppen met het zoeken naar een oplossing, omdat we tot nu toe niet verder zijn gekomen. De thuiszorg blijft echter met het probleem zitten, meneer blijft problemen geven (en ervaren) in de verzorging. Ik besluit om de hulpvraag terug te plaatsen daar waar hij vandaan komt.
De oplossing zit blijkbaar niet in het horen en ga op zoek naar andere vormen van communicatie die zowel meneer als de thuiszorg wel zouden helpen. We besluiten om te starten met simpele pictogrammen. Thuiszorgmedewerkers geven aan welke voorwerpen en handelingen zij nodig hebben tijdens de verzorging en vervolgens werk ik dit uit naar praktische middelen. Printer, papier, lamineerfolie, perforator en een sleutelring: meer heb ik niet nodig om eenvoudig proefsetje te maken. Daarnaast maak ik een pictogrammen van emoties. Het is namelijk ook belangrijk dat meneer kan gaan aangeven hoe hij zich voelt. Vervolgens leer ik de thuiszorgmedewerkers over het belang van een vaste structuur in de verzorging, het voorspelbaar maken van handelingen is onderdeel van deze proef.
Deze structuur en manier van werken wordt een week lang toegepast door de thuiszorg en een week later evalueren we. Zowel de thuiszorg als meneer geven aan het als zeer prettig te ervaren. De thuiszorgmedewerkers merken duidelijk verschil in gedrag en communicatie en het effect ervan op de verzorging. Het is prettiger en tevens minder tijdrovend. Er wordt me gevraagd of ik nog drie setjes pictogrammen kan maken, zodat alle vaste verzorgers een setje bij de hand hebben. De pictogrammen sluiten goed aan bij de structuur die er geboden wordt. Meneer kan weer communiceren en voelt zich begrepen. Gehoord, zonder goed te horen. Niet voor iedereen is beter horen de oplossing. Als dit het geval blijkt, kun je als hoorprofessional de expertise van een ergotherapeut inschakelen. Het belang van de consument staat immers altijd voorop.
Over Hanneke Cobelens
Hanneke is ergotherapeut met een specialisme in ergotherapie voor mensen met een auditieve beperking. Als ervaringsdeskundige weet zij welke gevolgen slechthorendheid met zich mee kan brengen. Vanuit ThuisHoren ergotherapie begeleidt zij cliënten die in het dagelijks leven vastlopen en laat hen weer vol participeren in de samenleving. Zij wil de huidige hoorzorg aanvullen en een brug slaan tussen de arts of audicien en het dagelijkse leven van de cliënt.
Lees hier Hanneke's eigen ervaringsverhaal.