Column Hanneke Cobelens | Samen leren communiceren
Als ergotherapeut werk ik met slechthorenden die in het dagelijkse leven niet optimaal kunnen functioneren. Mijn ervaring leert dat dit in veel gevallen met communicatie te maken heeft. Dit kan binnen het eigen huishouden zijn, in de communicatie met audiciens en andere zorgverleners, maar ook op het werk en binnen het sociale leven. Als ergotherapeut wordt mijn expertise vaak ingeschakeld wanneer een cliënt op een van deze vlakken vastloopt. Het is echter belangrijk om het cliëntsysteem in zijn geheel te onderzoeken op aanvullende hulpvragen.
Communicatieproblemen vinden vaak hun oorsprong in het ontbreken van kennis en ervaring. Het is geen onwil om begrip te tonen en rekening te houden met de slechthorende, maar hoe doe je dat dan precies? De frustratie kan hoog oplopen, aan beide kanten. Communiceren doe je niet alleen, zowel van de persoon met gehoorverlies als van de omgeving wordt er extra inspanning gevraagd.
Iedereen die in het bezit is van een rijbewijs zal vertellen dat je pas echt leert autorijden nadat je het rijbewijs behaald hebt. Naast theoretische kennis en praktische oefening maken de vele kilometers op de weg het verschil. In communicatie met mensen met gehoorverlies is het niet anders. Inzicht creëren in de problematieken, kennis opdoen met betrekking tot oplossingen en ervaren hoe het is om niet goed te horen, geven een solide basis om de weg op te gaan. Dit geldt voor de zorgverlener, maar ook voor de persoon met gehoorverlies valt er veel te leren over communicatie en oplossingen. In communicatie is het immers geven en nemen en vooral (samen) oefenen.
Daar is soms even wat hulp bij nodig: inzicht geven in de ander zijn situatie en het aanreiken van oplossingen. Geheel niet gek om te moeten wennen aan een nieuwe situatie. Ook niet om daar hulp bij nodig te hebben. Er is immers een heel leven na het vinden van de juiste hooroplossing. Om dat vorm te geven, ga ik samen met de cliënt, partner, kinderen, familie en vrienden aan de slag met het thema communicatie. De omgeving mag ervaren hoe het is om een gehoorbeperking te hebben. Ik geef eenieder communicatietips en deze worden zorgvuldig geoefend met elkaar. En als ervaringsdeskundige ben ik vaak een gewild ‘oefenobject’. Met iemand oefenen waar je een band mee hebt, is niet altijd even gemakkelijk. Er is namelijk al snel sprake van bepaalde patronen. En het is vaak voor beide partijen een uitdaging om positieve feedback te geven, zonder dat hierbij frustraties naar boven komen. Deze frustraties hebben zich in de loop der tijd langzaam opgebouwd. Het is bijvoorbeeld een bekend gegeven dat ouderdomsslechthorendheid vaak laat onderkend wordt en in de tussentijd hebben ergernissen zich opgestapeld. Bij de cliënt en in de omgeving waarin de slechthorende functioneert. Een (neutrale) professional neemt hier een bemiddelende rol op zich.
Er is zoveel meer mogelijk als je openstaat voor kennis en bereid bent om deze kennis in de praktijk te brengen. Ook in bedrijven, organisatie en zorginstellingen zie je communicatieproblemen ontstaan rond om mensen met een auditieve beperking. Onbegrip van collega’s, ergernissen tijdens het uitoefenen van een hobby of hoe iemand te verzorgen als de communicatie niet vlekkeloos verloopt? De allereerste stap is altijd de vraag waar behoefte aan is. Als ergotherapeut ga ik met het team aan de slag om de knelpunten aan de oppervlakte te krijgen en samen op gaan we samen op zoek naar oplossingen die werkbaar zijn in de dagelijkse praktijk.
Een (aanpas)afspraak in de winkel is vaak te kort om een onderwerp als communicatie samen op te pakken en hier dieper op in te gaan. Als audicien is de zorg die jij levert logischerwijs gericht op de meest optimale hooroplossing. Wanneer je signaleert dat een hooroplossing alleen niet voldoende is om ook het dagelijkse leven van de cliënt te optimaliseren, kan een aanvullende doorverwijzing naar een ergotherapeut het leven met een hooroplossing volwaardiger maken en hem (weer) helpen verbinden met diens omgeving. Want ook wij als zorgverleners hebben wel eens hulp nodig om verder te komen, toch?
Over Hanneke Cobelens
Hanneke is ergotherapeut met een specialisme in ergotherapie voor mensen met een auditieve beperking. Als ervaringsdeskundige weet zij welke gevolgen slechthorendheid met zich mee kan brengen. Vanuit ThuisHoren ergotherapie begeleidt zij cliënten die in het dagelijks leven vastlopen en laat hen weer vol participeren in de samenleving. Zij wil de huidige hoorzorg aanvullen en een brug slaan tussen de arts of audicien en het dagelijkse leven van de cliënt.
